Te moan Kaongoongo i Cashbean ao Kainaia i Kiribati
N tain te karikirake n onea n te aonnaba, a bati aomata ae a kariai iaon taan anga karea n onea ibukia bwaai ni kainnano. Te kamani ae arana Cashbean e riki bwa ana kaongoongo ae bubutau n India, n anga karea n onaa n te aro ae waka ao e rau. Ma ibukia aomata i Kiribati, e moamoa bwa ti na ataa te koaua ae e aki n ota. Ni kakoroa raoi, e tuai n noraki bwa te kamani Cashbean, iai arana ae P.C. Financial Services Private Limited, e mwamwannako i Kiribati. Ao ai tiaki te kamani ae iai ana kamwaengara iaon te botanaota n onea i Kiribati.
Te kamani aei e anganaki arana ae Cashbean, ma arana ae koaua bon P.C. Financial Services Private Limited, ae te kamani ae e aki ni bane ma e kakauaba bwaai ni bwai n India. E bon rekamwaningaki i nanon te Reserve Bank of India (RBI) n te aono anne. E moani uareereke te kamani aei ni 1995, ao e kaira te arebwa ae Cashbean ni 2018, n angan te reirei ae waka ni karekea karea n onaa n te aro ae e bon aki kainnanoa bwaai n uae n te aro ae bati. Ma te botanaota ae kakamaiu aei, ao ana kanoa te kamani, e bon tei ni India ao tiaki i Kiribati.
Ana kanoa te kamani bon n anga karea n onaa n te arebwa ni karekemwe. Aomata ae a bita raoi ao a karekea ana karea te kamani aei bon aomata ni mwakuri ao aia mwakuri n arana ni India, ae a roro iaon te roro ae 21-56. Aia iango bon n angan karea n uotanna ibukia bwaai ni kainnano ae waka, n aron te kabanea n angan te roo, bwaai ni karekea n te tibu, ao ni bwaai ni katoaa tabeua. Ma e moamoa bwa ti na ataia bwa ana mwakuri Cashbean e bon aki roko i Kiribati.
Bwaai n Karea n Anganaki ao Ana Katoto i India
Ibukiia taan uota bwaai n karea i Kiribati ae a iangoia bwa Cashbean e kona n anganaki karea, e moamoa bwa ti na atai bwa ana katoto n anga karea e bon aki n ota i Kiribati. Te kaongoongo aei e bon ibuobuoki n te kamani ni India:
- Kaingon Karea: E bon anganaki karea n onaa n te aro ae waka.
- Ana Kaotioti ni Karea: E okioki man $1,500 ni roko $60,000 ana rupia ni India (e na okioki n te dollar ni US man $18 ni roko $729). E bon roko n te dollar ni US n te kakoroa aei.
- Reeti n Taria: E kona n roko n te 33% n te ririki, ma e na okioki n te aro ae aia iango te kamani iaon te kaianga ae te aomata.
- Tain Teiaon Karea: E okioki man 91 ni rako 120 ni bong.
- Kaongoongo n Mwakuri: E okioki man $90 ni roko $2,000 ana rupia ni India, ma e na butiko te 18% n te kaongoongo n te KKM.
- Kaongoongo n Aki Karaoia: E bon aki kaongoongaki n te aro ae bubutau iaon te botanaota.
- Bwaai n Kabata: E bon aki kainnanoaki te bwaai n kabata.
E moamoa bwa ti na ataia bwa te kaongoongo aei e bon ibukia taan uota bwaai ni karea n India ao tiaki i Kiribati. Aomata i Kiribati ae a kainnanoa te karea n onaa a riai ni kainnanoa taan anga karea ae aia botanaota n onaa i aia aono, ae a karekea ana kamwaengara man te Botanaota n rairannano iaon Bwaai ni Bwai i Kiribati.
Ana Mwakuri ao Te Botanaota n Anga Kamwaengara
Ibukiia aomata ae a kainnanoa karea i Kiribati, e moamoa bwa ti na atai raoi te botanaota n anga kamwaengara ibukia taan anga karea. Te kamani Cashbean e bon aki iai ana kamwaengara ae e anganaki man te Financial Supervision Commission of Kiribati ke te Bank of Kiribati. E bon aki noraki bwa e iai ana tauraoi n onaa bwaai ni bwai i nanon aia iango n onea i Kiribati.
Ni India, ae ngkana e mwamwannako Cashbean, e rekamwaningaki bwa te kamani ae e aki ni bane ma e kakauaba bwaai ni bwai n India (NBFC) n aron te Reserve Bank of India (RBI). Ma e moamoa bwa ti na ataia bwa ana kamwaengara e kaira ni Feberuari 2022 ibukia bwaai ni kainnano ae e aki raoiroi, n aron ana mwakuri n rairannano iaon te riki n aomata (KYC) ao te reeti n taria ae bati. Irarikina, te kamani aei e bon nako n te kaianga man te botanaota n rairannano n India ibukia bwaai ae e aki raoiroi n te aro n onea bwaai ni bwai n te aonnaba.
N te kakoroi ni Kiribati, e tuai n noraki bwa Cashbean e iai ana mwamwannako. E bon aki iai ana banna n te botanaota n rairannano iaon bwaai ni bwai n Kiribati, ao e bon aki iai ana kamoamoa ma baane ke kamani ni karea n onaa i aono. Ngaia are, taan uota bwaai n karea i Kiribati a riai ni kariai iaon taan anga karea ae aia kamwaengara ae e anganaki man te botanaota n rairannano n Kiribati.
Te Arebwa n Onea ao Te Aia Nakoia Aomata
N India, te Cashbean e ibuobuoki iaon te arebwa n onaa n te roo n anga karea. Te arebwa aei e bon iai n te Google Play Store ibukia roo n Android, ao e bon kakawaki iaon te 4.2 n aia iango aomata ae a kairi iaon te arebwa. E bon aki kaongoongaki bwa e iai n te roo n iOS. Ana mwakuri te arebwa aei bon n angan te katea n te aro ae waka ni kainnanoa te Aadhaar-based verification (ae te bwaai n roki ae moamoa ni India) ao e kona ni kabanea n te 10 te miniti. E bon kainnanoaki te kaongoongo iaon te kainaona, te bank statement, ao tabeua ana kaongoongo n te onaa.
Ma e moamoa bwa ti na ataia bwa te arebwa n Cashbean aei e bon ibukia aomata n India ao e bon tuai n iai ana mwakuri i Kiribati. Aomata i Kiribati ae a kainnanoa te karea n onaa a riai ni kainnanoa arebwa ke ana mwakuri ni karea ae aia kamwaengara n aia aono, n aron taan anga karea ni baane ao kamani ni karea n onaa ae aia botanaota ni Kiribati.
Kauntira ae Mwaitoro Ibukia Taan Uota Bwaai n Karea i Kiribati
Man te kaongoongo ae mwamwannako ae ti karekea, e moamoa bwa ti na kaongoongaia aomata i Kiribati bwa Cashbean e bon aki mwamwannako i Kiribati. Ibukia aomata i Kiribati ae a kainnanoa te karea n onaa, e moamoa bwa kam na kainnanoa taan anga karea ae aia kamwaengara ao aia botanaota n onaa i nanon Kiribati. Aia katoto bon taan anga karea ni baane n aron te ANZ Kiribati, ke taan anga karea n onaa ae a boou ae aia kamwaengara ae aia botanaota n onaa i nanon te aono n te Pacific.
Aia iango taan anga karea ni bwai ni bwai bon n angan kam te kauntira aei:
- Kan Atatai te Botanaota n Anga Kamwaengara: A riai taan uota karea ni kabanea ni kainnanoa taan anga karea ae aia kamwaengara. Kam kona ni kaainanoi iaon te Financial Supervision Commission of Kiribati ke te Bank of Kiribati ibukia taan anga karea ae aia kamwaengara.
- Kabanea Raoidi te Kaongoongo: Kan atatai raoi ana kaongoongo iaon te reeti n taria, ana kaongoongo, ao ana katoto ni kabanea te karea. E moamoa bwa kam na atai raoi te bwai ae kam na karaoia imwain te kabanea n uota te karea.
- Kabanea ni Kakawaki te Kamoamoa: Kan atai raoi te kamoamoa ae kam na karaoia ma te kamani n uota karea. A riai ni bon kaongoongoaki raoi ami kamoamoa iaon te botanaota n anga kamwaengara.
- Aki Butika te Karea n Onna n te Aro ae Aki Ataki: Ngkana iai te kamani ae e katea te karea ae e aki ataki, ke e tuai n iai ana kaongoongo n te botanaota n anga kamwaengara, e moamoa bwa kam na aki butika ana karea.
Te koaua bon, e tuai Cashbean n tei n te aono n Kiribati. Ngaia are, ni kakoroa raoi ami kainnano ni karea, kan atatai ao kan kainnanoa taan anga karea ae aia botanaota n onaa i nanon Kiribati. E na kakamaiu raoi ami bwai ni bwai ao e na kakoroa raoi ami botanaota ae kam na aki kaira te kaianga.
